Czym jest pracoholizm?

Pracoholizm to jedno ze współczesnych uzależnień. Według szacunków dotyczy 5% całej populacji. Jest stanem psychicznym oznaczającym bardzo silną wewnętrzną potrzebę (wręcz przymus) podejmowania działań związanych z pracą zawodową, koniecznością myślenia o pracy z równoczesnym dyskomfortem i spadkiem nastroju w sytuacjach, gdy trudno zajmować się czynnościami z nią związanymi.

Uzależnienie zaburza równowagę między podstawowymi elementami życia codziennego.

Pracoholizm oznacza też sytuację, gdy związek jednostki z jej pracą konkuruje z innymi ważnymi związkami. Praca dostarcza wówczas większej satysfakcji niż życie rodzinne oraz pozostałe relacje międzyludzkie, pasje i zamiłowania.

 

Jak się obawia?

Uzależnienie od pracy objawia się uczynieniem z niej naczelnej wartości i byciem przez nią całkowicie pochłoniętym. Odpoczynek, regeneracja i sen zostają zaburzone, a relacje międzyludzkie i własne zainteresowania pozazawodowe – odsunięte na całkowity margines.

Wyróżnia się kilka typów pracoholizmu:

– bezustanna praca,

– naprzemienne występowanie przymusu pracy i jej unikanie,

– ciągła potrzeba zmiany aktywności,

– nadmierna koncentracja na detalach pracy,

– stałe pomaganie w pracy innym.

 

Czym grozi pracoholizm?

Osoby uzależnione od pracy:

– żyją w stanie permanentnego stresu (wyścig szczurów, pogoń za sukcesem),

– są uzależnione od pieniędzy i często żyją ponad stan (biorą kredyt za kredytem),

– mają zaburzoną hierarchię wartości – kariera ponad rodziną, przyjaciółmi i czasem wolnym,

– są skłonne rozładowywać napięcia przez używki (energetyki, dopalacze, narkotyki) i przypadkowy seks,

– są w grupie ryzyka chorób serca,

– paradoksalnie są mniej efektywne w pracy.

 

Komu grozi pracoholizm?

Skłonność do pracoholizmu ma swoje źródło w strukturze potrzeb psychicznych oraz w określonych cechach osobowości (zachowania kompulsywne i perfekcjonizm).

Według niektórych specjalistów przymus pracy będzie typowy dla osobowości neurotycznej, czyli przejawiającej rozbieżność między tym, kim jestem a kim chciałbym być (ja „realne” vs ja „idealne”).

Ryzyko utraty kontroli nad zaangażowaniem w pracę dotyczy też osób o niezaspokojonych potrzebach (w małżeństwie, życiu rodzinnym). Wówczas praca zawodowa daje możliwość ich zaspokojenia, sprawdzenia się i wykazania.

Nie wyklucza się też istnienia mechanizmów biologicznych odpowiedzialnych za podatność na wszelkie uzależnienia.

Jeszcze inne koncepcje wiążą uzależnienie od pracy tylko z określonymi zawodami i pewną pozycją społeczną („białe kołnierzyki”) albo z samotnością.

Podobnie jak w przypadku innych uzależnień, na rozwój pracoholizmu mogą wpływać również czynniki biologiczne (poziom serotoniny i dopaminy w mózgu) oraz kondycja układu pozytywnego wzmocnienia i układ nagrody.