„Święty Andrzej Ci ukaże, co Ci los przyniesie w darze.”

Andrzejki, jędrzejówki, jędrzejki to nazwa święta obchodzonego w Polsce w noc z 29 na 30 listopada, w wigilię świętego Andrzeja. Tradycja ta sięga zamierzchłych czasów – najstarsze pisemne wzmianki o andrzejkach pochodzą z XVI wieku, a obrzędy z nimi związane znacznie wykraczają poza lanie wosku i tańce.

Przed walentynkowym szaleństwem miłosnym to właśnie święty Andrzej patronował poszukującym ukochanego pannom, a patronką chętnych na ożenek młodzieńców była święta Katarzyna (24 listopada). Z czasem andrzejki wchłonęły obchody katarzynek, a chłopcy zaczęli świętować razem z dziewczętami.

Bardzo prawdopodobne, że miłosne wróżby andrzejkowe mogą wywodzić się już z czasów starożytnej Grecji. Andrzej (andros i aner) oznacza męża, mężczyznę lub odwagę i męstwo (adnreios), co nawiązuje do męczeńskiej śmierci tego świętego. Inne źródła wskazują na starogermańskie pochodzenie andrzejek, związane z kultem boga płodności, miłości i bogactwa.

W dawnej Polsce 29 listopada był jedną z ważniejszych dat w kalendarzu, a wróżby andrzejkowe traktowano z ogromną powagą. Wokół domów rozpalano wielkie ogniska mające odpędzać złe duchy, a wszystkie niezamężne dziewczyny pod poduszkę wsuwały męskie spodnie, by wyśnić sobie przyszłego męża. Liczyły też sztachety w płocie, bo to mogło dać im jakieś informacje o lubym.

A które andrzejkowe zabawy warto sobie przypomnieć w ten listopadowy wieczór?

1. Lanie wosku – najstarsza tradycja, której nie trzeba nikomu przypominać

2. Wyścig butów – lewe buty uczestników zabawy ustawia się rządkiem w kącie pokoju. Następnie przestawia się je tak, aby ostatni but „wskakiwał” na pierwsze miejsce i tak aż do momentu, gdy któryś z butów dotknie progu. Właściciel tego buta, wedle wróżby, jako pierwszy zmieni stan cywilny.

3. Rzut trzewikiem to kolejna popularna wróżba wykorzystująca obuwie. Odwrócony tyłem do drzwi uczestnik zabawy rzuca za głowę lewy trzewik. But, który upada podeszwą do podłogi i jest skierowany czubkiem ku drzwiom, zwiastuje szybką zmianę stanu cywilnego.

4. Cztery filiżanki. Pod trzy z czterech filiżanek wkłada się: obrączkę, listek i monetę. Obrączka to miłość, listek – małżeństwo, moneta – bogactwo. Pod czwartą jest pusto. Po zamianie miejsca filiżanek wybiera się jedną z nich. Można też użyć większej liczby filiżanek i umieścić tam klucz symbolizujący przeprowadzkę, kostkę cukru oznaczającą słodkie i beztroskie życie i tym podobne symbole. Trafiając na pustą filiżankę, mamy sygnał o braku zmian w najbliższym czasie.

5. Serce z imionami. Na jednym z papierowych serc wypisuje się popularne imiona żeńskie, na drugim – męskie. Ktoś przytrzymuje serce, a uczestnicy przekłuwają (z drugiej strony, nie widząc imion) papier. Trafione szpilką imię będzie imieniem przyszłej żony lub męża.

6. Najdłuższa obierzyna. Uczestnicy będą obierali jabłka (tej samej wielkości). Komu uda się uzyskać najdłuższą obierkę, tego związek będzie miał najdłuższy staż. Zabawa można kontynuować rzucając za siebie swoją obierzynę. Kształt, w jaki się ona ułoży będzie inicjałem przyszłej miłości.

7. Karteczki pod poduszką. Małe karteczki z wypisanymi imionami płci przeciwnej składamy, umieszczamy pod poduszką na noc. Rano wyciągamy pierwszą lepszą karteczkę – wylosowane imię to nasz przyszły ukochany lub przyjaciel na całe życie.

Udanych wróżb!