Wazektomia oznacza podwiązanie nasieniowodów i jest to coraz bardziej popularna, skuteczna i bezpieczna forma męskiej antykoncepcji. Ten mikrochirurgiczny zabieg polega na przecięciu lub zablokowaniu drogi plemnikom tak, aby nie były obecne w ejakulacie, a więc aby nie doszło do zapłodnienia.

Jak?

Wykonuje się ją w znieczuleniu miejscowym i nie wymaga hospitalizacji. Coraz częściej przeprowadza się też wazektomię metodą bez użycia skalpela poprzez rozwarstwienie skóry. Cały zabieg trwa około 15 minut, a pacjent od razu może wrócić do domu. Standardowy okres rekonwalescencji, kiedy to powinno się unikać nadmiernej aktywności fizycznej, dźwigania ciężarów oraz zachować wstrzemięźliwość seksualną wynosi 7 dni.

Dla kogo?

Na wazektomię decydują się głównie mężczyźni po 30. roku życia, posiadający już optymalną dla nich liczbę dzieci. Nie oznacza to wcale, że młodsi czy bezdzietni mężczyźni również nie mogą poddać się zabiegowi podwiązania nasieniowodów; w takim przypadku decyzja musi być jednak bardzo dobrze przemyślana. Istnieją też medyczne przesłanki do wykonania zabiegu: – jedno lub oboje rodziców są obciążeni ryzykiem wystąpienia poważnych wad genetycznych u potomstwa; – kobieta nie chce bądź nie może stosować antykoncepcji, a ewentualna ciąża jest zagrożeniem zdrowia lub życia matki i/lub nienarodzonego dziecka.

Legalność

Mit o nielegalności tego zabiegu w Polsce ma związek z mylną interpretacją art. 156 Kodeksu Karnego: „Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci: 1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, […] podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.” Wazektomia nie pozbawia mężczyzny możliwości posiadania dzieci w przyszłości, choć z założenia jest permanentną metodą antykoncepcji. Odwracalność wazektomii oscyluje w granicach 30-80% i jest uzależniona od wielu czynników takich jak: wiek pacjenta, czas, jaki upłynął od pierwotnego zabiegu czy jakość nasienia. Ogromne znaczenie ma też wiek i stan ogólny partnerki chcącej zajść w ciążę. W przypadku niepowodzenia rewazektomii istnieją jeszcze inne metody pozyskania żywych plemników do metody in vitro – jednak są to zabiegi dużo bardziej skomplikowane i kosztowne, w dodatku niedające 100% gwarancji powodzenia. Inną metodą zabezpieczenia się przed zmianą decyzji jest zdeponowanie nasienia w banku spermy, ale to również generuje dodatkowe koszty. Dlatego właśnie tak istotne jest, aby decyzja o wykonaniu wazektomii była dobrze przemyślana, często wspólnie z partnerką.

Koszty

Cena wazektomii w Polsce to wydatek rzędu 2-3 tysięcy złotych.

Ryzyko

Jak każda procedura chirurgiczna wazektomia niesie za sobą pewne ryzyko. Możliwe powikłania tuż po zabiegu to: pobolewanie, obrzęk, zaczerwienienie, zasinienie, infekcja czy krwiak operowanej okolicy. W późniejszym okresie: zespół bólu moszny/jąder, który może przerodzić się w przewlekły ból oraz ziarniniak nasienny (wyczuwalne, guzkowate, przemijające zgrubienie w okolicy końców podwiązanych nasieniowodów). Najpoważniejszą, ale też najrzadziej występującą komplikacją (0,2%), jest rekanalizacja nasieniowodów rok lub więcej od czasu wazektomii – stąd skuteczność tej metody antykoncepcji określa się na 99,8% a nie 100%.

Wady

Nie jest to natychmiastowa forma antykoncepcji. Najpierw musi dojść do oczyszczenia spermy z plemników. Po 8 i 12 tygodniach (niektóre dane mówią o 2 pełnych cyklach u partnerki) oraz przynajmniej 20 ejakulacjach należy wykonać badanie na obecność plemników. Jeżeli w drugim badaniu nasienia będą obecne żywe plemniki, należy dokonać korekty wazektomii. Potwierdzenie skuteczności zabiegu poprzez wykonanie seminogramu to punkt obowiązkowy, którego pominięcie może skutkować niechcianą ciążą. Inną wadą może też być brak ochrony przed zakażeniem chorobami przenoszonymi drogą płciową. W większości przypadków ma to jednak znaczenie drugorzędne, ponieważ to metoda antykoncepcji popularna przede wszystkim wśród stałych związków.