Do dermatoz przebiegających ze złuszczaniem naskórka należą m. in. różne rodzaje łupieżu i łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS). Poprzedni artykuł poświęcony był łupieżowi suchemu i tłustemu, dziś będzie o objawach i właściwej pielęgnacji skóry z łupieżem kosmetycznym, pstrym, rumieniowym, różowym Giberta i częstej niemowlęcej dermatozie – ciemieniusze.

Łupież kosmetyczny

Występuje on na skórze głowy i wygląda podobnie do łupieżu suchego – skóra skalpu jest przesuszona, napięta, może swędzieć, a przy drapaniu złuszczać się. Jest to jednak rodzaj podrażnienia wywołanego nieodpowiednią pielęgnacją, które ustępuje po wyeliminowaniu przyczyny (a może nią być m. in. niedostateczne spłukiwanie kosmetyków do włosów, używanie szamponów z wysuszającymi detergentami, mycie włosów zbyt ciepłą wodą, suszenie gorącym powietrzem suszarki, nakładanie zbyt dużej ilości niespłukiwanych produktów – żeli, lakierów, pianek do włosów, a także niektóre zabiegi fryzjerskie – jak farbowanie).

Łupież pstry

Nie wszystkie rodzaje łupieżu występują na skórze głowy. Przykładem jest łupież pstry, który najczęściej występuje na tułowiu – a konkretniej na górnej części klatki piersiowej, plecach, ramionach i karku, zdarza się również na kończynach.  Jego obraz to liczne odbarwione i przebarwione, złuszczające i mogące zlewać się plamki, którym towarzyszy szorstkość i sporadycznie świąd skóry. Po plamkach pozostają odbarwienia nie dające się opalić – stąd pochodzi nazwa „pstry” (przyczyną łupieżu pstrego – tak jak suchego i tłustego – jest nadmierna ilość drożdżaków Malassezia, które produkują kwas azelainowy hamujący syntezę melaniny – naszego naturalnego barwnika skóry).

Łupież pstry może wystąpić u osób w różnym wieku, najczęściej jednak dotyka młodzieży w okresie dojrzewania i młodych dorosłych – u których jest wysoka aktywność gruczołów łojowych (produkowany przez te gruczoły łój jest pożywką dla drożdżaków Malassezia). Do wystąpienia tego schorzenia predysponuje także otyłość, wzmożona potliwość, ciąża, osłabienie odporności i niedożywienie. Najczęściej występuje u ludzi zamieszkujących obszary z tropikalnym, wilgotnym klimatem – może tam chorować nawet 40% ludności, choć i w Polsce – szczególnie latem – nie jest rzadkością.

W przypadku podejrzenia choroby należy udać się do lekarza (podobnie objawiać może się również m. in. bielactwo czy ŁZS). W leczeniu stosuje się złuszczające i przeciwgrzybicze preparaty miejscowe, natomiast w ciężkich i opornych przypadkach – leki ogólne (ketokonazol, itrakonazol lub flukonazol). Często polecanym przez dermatologów produktem jest zestaw Versic set firmy Lefrosch. Składa się on z emulsji (Versic) i szamponu (Capitis duo). W ich składzie znajdziemy skuteczne substancje przeciwłupieżowe i przeciwgrzybicze (w obydwu produktach pirokton olaminy, w szamponie dodatkowo siarczek selenu) oraz delikatnie złuszczające (kwas mlekowy w emulsji). Ważny jest sposób używania: przez pierwsze 7-10 leczenia stosuje się 2 razy dziennie emulsję i 1 raz dziennie szampon, następnie po miesięcznej przerwie stosujemy je przez 4 kolejne dni i po kolejnej miesięcznej przerwie – 4 kolejne dni stosowania. Łączenie obydwu tych produktów zdecydowanie zmniejsza ryzyko nawrotu tego schorzenia, co zdarza się niestety bardzo często.

Łupież rumieniowy

Łuszczenie naskórka może wystąpić również w okolicy fałdów skórnych – pach, pachwin, obok szpary pośladkowej, między palcami u stóp – może to być tzw. łupież rumieniowy.  Najczęściej dotyczy on mężczyzn  i jest wywołany przez bakterie (nie towarzyszy mu świąd tak jak w przypadku zakażeń grzybiczych). Wystąpieniu tego rodzaju łupieżu sprzyja otyłość, cukrzyca i zwiększona potliwość. Niestety ma tendencję do nawracania. Z tego typu objawami należy udać się do lekarza, który powinien wykonać badanie mikrobiologiczne lub/i badanie lampą Wooda (by odróżnić je od dermatoz o podobnym obrazie klinicznym – m. in. grzybicy, wyprzeń drożdżakowych i łupieżu pstrego). Zalecane leczenie łupieżu rumieniowego to najczęściej miejscowe stosowanie antybiotyków (np. erytromycyny), w przypadkach opornych włącza się leczenie ogólne. Równocześnie warto jest myć skórę objętą schorzeniem preparatami o działaniu antybakteryjnym (np. mydłem z dodatkiem kwasu salicylowego – polecam VisPlantis Mydło salicylowe z oliwą z oliwek).

Łupież różowy Giberta

U dzieci stosunkowo często diagnozowany jest łupież różowy Giberta  – zaczyna się od pojawienia się zmiany rumieniowej (tzw. blaszki macierzystej) najczęściej na klatce piersiowej, potem powstają kolejne złuszczające się plamy na powierzchni tułowia. Mimo, że choroba ta wygląda poważnie i jest przyczyną zmartwień wielu mam tak naprawdę nie wymaga leczenia – samoistnie ustępuje po miesiącu lub dwóch, nie jest też zaraźliwa. Stosuje się jedynie środki lub leki przeciwświądowe, jeśli ten występuje. Łupież różowy Giberta zdecydowanie różni się od suchego i tłustego – występuje głównie u dzieci (choć może pojawić się do 45 r.ż.), ma inny obraz kliniczny, inne miejsce występowania i inną patogenezę (prawdopodobnie ma podłoże wirusowe), po pewnym czasie znika nawet bez leczenia, a przypadki ponownego zachorowania zdarzają się bardzo rzadko.

Ciemieniucha

Popularnie występująca ciemieniucha to objaw łojotokowego zapalenia skóry u dzieci – może pojawić się już u kilkutygodniowych niemowląt (a nawet noworodków) i jest spowodowana oddziaływaniem hormonów (podwyższony poziom androgenów) matki. Występuje na skórze głowy – widoczne jest złuszczanie, tłuste żółte łuski i splątane włoski, rzadziej ŁZS występuje na skórze gładkiej ciała dziecka. Objawy mogą utrzymywać się kilka tygodni, a nawet dłużej, często znikają bez leczenia. Wiele mam do zmniejszenia ciemieniuchy stosuje oliwki dla dzieci – niestety bywa to niewystarczające, ponieważ by ułatwić usunięcie łusek przed natłuszczeniem trzeba je odpowiednio zmiękczyć. Dobrym preparatem jest Emolium Dermocare żel na ciemieniuchę – który zawiera w składzie m.in. prebiotyk (pomaga przywrócić równowagę mikrobiomu naskórka), kwas laktobionowy (o działaniu delikatnie złuszczającym) oraz hialuronian sodu (ułatwia usuwanie łusek łojotokowych). Żel nakłada się i wmasowuje w główkę dziecka na pół godziny przed kąpielą i następnie spłukuje wodą lub myje szamponem (warto użyć takiego, który dodatkowo pomaga wyeliminować i zapobiegać ciemieniusze – jak np. Mustela Bebe Enfant – w postaci wygodnej pianki, w składzie zawiera dodatek przeciwgrzybiczego klimbazolu i złuszczającego kwasu salicylowego). Obydwa produkty można go stosować już od 1. dnia życia.

W razie dodatkowych pytań pozostaję do dyspozycji – chętnie odpowiem na nie podczas wizyty w Drogerii (ul. Dąbrowskiego 89, Łódź) lub w komentarzach pod postem/na Facebooku

Dermokonsultantka
mgr Magdalena Zborowska
Drogeria Zdrowit

Bibliografia
Kaszuba A., Adamski Z.: Dermatologia dla kosmetologów, Wrocław, 2010
https://parenting.pl/lupiez-pstry
https://www.mp.pl/
https://www.poradnikzdrowie.pl
https://clinicadermatologica.pl/